Viện bảo vệ thực vật/Plant Protection Research Institute (PPRI) - www.ppri.org.vn

Quy trình là Kết quả nghiên cứu đề tài “Nghiên cứu tuyến trùng hại cây hồ tiêu, cà phê và các giải pháp khoa học công nghệ phòng trừ hiệu quả ở các vùng sản xuất trọng điểm", thời gian thực hiện 3 năm (2012 - 2014), được công nhận theo quyết định số 3023/QĐ-BNN-KHCN, ngày 29/7/2015 của Bộ Nông nghiệp và PTNT. 

Phạm vi áp dụng: Phòng trừ nhóm tuyến trùng ký sinh rễ hô tiêu vùng Tây Nguyên

Đối tượng áp dụng: Các hộ nông hộ, trang trại, doanh nghiệp trồng hồ tiêu vùng Tây Nguyên

Nội dung quy trình kỹ thuật áp dụng vào sản xuất  

1. Nguyên nhân và triệu chứng gây hại

- Loài tuyến trùng gây hại:

Tuyến trùng ký sinh rễ hồ tiêu chủ yếu là tuyến trùng gây nốt sưng Meloidogyne incognita

- Triệu chứng gây hại:

Ấu trùng tuyến trùng nốt sưng Meloidogyne incognita xâm nhập vào rễ cây qua phần đầu rễ, định vị và kích thích các tế bào phát triển thành tế bào khổng lồ để cung cấp dinh dưỡng cho tuyến trùng. Tế bào khổng lồ và những tế bào xung quanh chúng phát triển, hợp thành một khối, tạo ra nhiều nốt sưng trên rễ hồ tiêu, dẫn đến các mô bào không còn duy trì được chức năng lưu dẫn bình thường, quá trình vận chuyển dinh dưỡng và nước bị cản trở, ảnh hưởng trực tiếp đến sinh trưởng, phát triển của các bộ phận trên mặt đất. Cây bị hại còi cọc, vàng lá, năng suất và chất lượng hồ tiêu giảm. Tuyến trùng nốt sưng thường có tương tác với các vi sinh vật gây hại trong đất, làm cho tác hại càng nghiêm trọng hơn, làm giảm khả năng chống chịu của cây đối với bệnh héo, gây chết cây, nhất là cây thời kỳ còn nhỏ.

2. Biện pháp phòng trừ

2.1. Thời kỳ kiến thiết cơ bản

            Chuẩn bị đất trồng:

- Đất chuyển đổi từ cây trồng khác:

            + Đất phải nằm trong vùng quy hoạch trồng hồ tiêu

            + Sau khi thu dọn vườn, cày 2 lần ở độ sâu 40 - 45cm, rà rễ cây trồng trước, thu gom toàn bộ rễ đưa khỏi vườn tiêu hủy, phơi đất 1 - 2 tháng, sau đó bừa ở độ sâu 20 - 30 cm theo chiều ngang vườn, tiếp tục gom nhặt rễ còn sót lại đưa ra khỏi vườn tiêu hủy

            + Luân canh tối thiểu 12 tháng với nhóm cây đậu đỗ, cúc vạn thọ, cắt nguồn tuyến trùng từ chu kỳ kinh doanh trước.

- Đối với đất đã trồng hồ tiêu:

            Thu dọn vườn, kiểm tra và thu gom toàn bộ tàn dư rễ hồ tiêu ra khỏi vườn tiêu hủy:

            i) Trường hợp phát hiện rễ hồ tiêu bị tuyến trùng nốt sưng gây hại:

            + Cày ở độ sâu 40 - 45cm, phơi đất 1 - 2 tháng, sau đó bừa 2 - 3 lần, tiếp tục gom nhặt rễ còn sót lại đưa ra khỏi vườn tiêu hủy.

            + Luân canh với với nhóm cây đậu đỗ, cúc vạn thọ, cắt nguồn tuyến trùng, nhất là nguồn tuyến trùng từ các bọc trứng tồn tại từ chu kỳ kinh doanh trước tối thiểu 18 tháng.

            ii) Trường hợp rễ tiêu không bị tuyến trùng nốt sưng gây hại: Thời gian luân canh  tối thiểu là 12 tháng.

- Các vườn đất chua, trước bừa lần đầu bón 1 - 2 tấn quặng Đôlômit /ha

            Thiết kế hệ thống thoát nước vườn

            Thiết kế hệ thống thoát nước vườn bao gồm mương thoát nước chính, rãnh thoát nước mặt thích hợp với từng địa hình, hạn chế tối đa lan truyền của nhóm tuyến trùng ký sinh rễ trong vườn vào mùa mưa.

            Xử lý hố trồng, tạo hàng rào hạn chế tuyến trùng phát triển trong vùng rễ

- Phân hữu cơ bón lót:

            Ủ phân phân hữu cơ với chế phẩm sinh học SH-BV1, lượng dùng:  50 kg chế phẩm SH-BV1 trộn với 1 tấn phân chuồng, ủ từ 10 - 15 ngày, sử dụng 5 - 10 kg hỗn hợp phân và chế phẩm sinh học bón lót cho 1 hố trồng (áp dụng cho cả trồng hom và trồng bầu).

- Lưu ý: Đối với đất đã trồng trồng tiêu, nên bố trí các hàng trụ tiêu mới giữa các hàng trụ tiêu cũ, tránh vị trí đã trồng trước đây.

            Sử dụng cây giống sạch tuyến trùng

- Kiểm tra tuyến trùng trong túi bầu, trồng cây giống sạch tuyến trùng và đảm bảo đúng tiêu chuẩn chất lượng cây giống.

- Lưu ý trong sản xuất cây giống :

            + Vườn làm giống có rãnh cách ly với các vườn sản xuất, kích thước rãnh tối thiểu rộng 40cm, sâu 40cm, thoát nước tốt trong mùa mưa.

            + Đất làm bầu hoặc làm luống ươm cây giống có hàm lượng mùn cao, không có nguồn dịch hại, không được lấy ở những vùng đã trồng cà phê và hồ tiêu.

            + Đất không có tàn dư rễ cây, được xử lý phơi khô ít nhất 2 tháng, hạn chế tới mức thấp nhất mật độ tuyến trùng tồn tại trong đất.

            + Kiểm tra đất vườn ươm, nếu phát hiện có tuyến trùng, sử dụng các sản phẩm có hoạt chất Carbosulfan (Marshal 5 G); Benfuracarb (Oncol 20 EC), Abamectin (Tervigo 020SC)..., theo khuyến cáo lượng dùng của nhà sản xuất, tưới xử lý đất, phòng trừ tuyến trùng trên luống hoặc trên bầu trước khi ươm hom giống 5 - 7 ngày. Đảm bảo cây giống trước khi xuất vườn không bị nhiễm tuyến trùng trong rễ và trong đất lây lan ngoài sản xuất.

2.2. Thời kỳ kinh doanh

             Biện pháp canh tác

- Không để bồn, tránh đọng nước trong mùa mưa, hạn chế lây lan tuyến trùng trong vườn.

- Tạo bổ sung hệ thống mương thoát nước chính, rãnh thoát nước mặt. Công việc này thực hiện trong mùa khô, tốt nhất sau thu hoạch để hạn chế ngập úng kể cả ngập úng cục bộ, hạn chế tuyến trùng và nấm bệnh lan truyền trong vườn vào mùa mưa.

- Tăng cường bón phân hữu cơ, phân vi sinh, tăng nguồn vi sinh vật có lợi trong đất cạnh tranh với tuyến trùng gây hại.

- Bón phân hóa học cân đối, không bón quá nhiều đạm làm cho cây hồ tiêu mẫn cảm với sâu bệnh hại.

            Biện pháp sử dụng các chế phẩm sinh học phòng trừ, hạn chế mật độ quần thể tuyến trùng trong đất

- Hàng năm, phòng trừ tuyến trùng sớm, hạn chế mật độ tuyến trùng ngay ở thời kỳ mật độ tuyến trùng trong đất bắt đầu tăng:

            + Sử dụng các sản phẩm AH No2, lượng dùng 2,3 lít/ha, pha với 9000 lít/ha (tưới 6 lít/gốc) tưới 3 lần vào gốc ở các thời điểm:

   Lần 1: Thời điểm ra hoa rộ;

   Lần 2: Đậu quả rộ;

   Lần 3: Kết thúc đậu quả

- Phòng trừ tuyến trong đất vào đầu mùa mưa (tháng 5):

Sử dụng chế phẩm SH-BV1, lượng dùng 700 kg/ha, bón vào đất cùng với phân chuồng (5 kg/gốc). Nếu không có phân chuồng, có thể sử dụng phân hữu cơ vi sinh với lượng tối thiểu 2 kg/gốc.

- Những vườn thường bị tuyến trùng gây hại nặng, nhiều cây bị vàng lá, nhất là trong mùa khô, cần phòng trừ thêm một lần nữa bằng chế phẩm sinh học SH-BV1 vào gần cuối mùa mưa (tháng 9), hạn chế mật độ tuyến trùng tấn công bộ rễ trong mùa khô.

3.2.4. Phòng trừ các loại sâu bệnh hại khác

- Thường xuyên kiếm tra vườn, phát hiện sớm và phòng trừ kịp thời các đối tượng sâu, bệnh gây hại quan trọng trên cây hồ tiêu theo nguyên lý phòng trừ tổng hợp.

- Lưu ý: Kiểm tra nhóm rệp sáp thời kỳ mùa khô, nhất là rệp sáp hại hại rễ đối với các vườn thời kỳ kiến thiết cơ bản. Phát hiện có rệp sáp hại rễ có thể sử dụng chế phẩm Sông Lam 333 50ND hoặc chế phẩm sinh học Metarhizium để phòng trừ theo liều lượng và khuyến cáo của nhà sản xuất.

Bộ môn Côn trùng, Viện Bảo vệ thực vật